Het prikkelbare darm syndroom
Naar schatting heeft 5 - 20 % van de Nederlandse bevolking last van het prikkelbare darm syndroom of te wel PDS.. De weg naar een diagnose is vaak moeilijk, omdat de oorzaken niet duidelijk zijn onderzocht en de ziekte zich op vele manieren kan uiten.
Wat is het prikkelbare darm syndroom?
Het prikkelbare darm syndroom is een functiestoornis van het spijsverteringskanaal. Wat leidt van milde tot zeer ernstige symptomen. Het is nog niet duidelijk hoe deze aandoening precies wordt veroorzaakt.
De diagnose prikkelbare darm syndroom wordt gesteld wanneer de typische klachten en symptomen optreden. Andere oorzaken zoals een infectieuze of chronische inflammatoire darmziekte en intoleranties moeten vooraf worden uitgesloten.
Mogelijke tests die van tevoren kunnen worden uitgevoerd zijn onder andere colonoscopie, echografisch onderzoek, ontlastingsonderzoek en intolerantietesten. Helaas worden patiënten soms te snel naar huis gestuurd met de 'diagnose' van prikkelbare darm syndroom zonder dat andere oorzaken zijn uitgesloten. In dat geval kan het de moeite waard zijn om een tweede opinie aan te vragen.
Gastro-enterologen zijn specialisten in het spijsverteringskanaal.
De symptomen van het prikkelbare darm syndroom
De symptomen van het prikkelbare darm syndroom kunnen van persoon tot persoon sterk verschillen. Onderzoekers spreken van verschillende 'soorten prikkelbare darm syndroom'. Deze types kunnen grofweg worden onderverdeeld in vier categorieën
- Type diarree
- Type constipatie
- Gemengd type - constipatie en diarree wisselen elkaar af
- Type winderigheid en pijn
Naast deze hoofdsymptomen is er echter nog een hele lijst andere symptomen die zeer individueel kunnen voorkomen. De belangrijkste hiervan zijn
- Buikpijn (van mild tot zeer ernstig)
- Winderigheid
- Rug- en gewrichtspijn
- Een vol gevoel (vaak direct na de maaltijd)
- Hoofdpijn
- Opgeblazen buik (vaak geassocieerd met een sterk drukgevoel)
- Slijm in de ontlasting
- Gevoel van onvolledige ontlasting
- Algemene malaise
Het darmbrein - waarom de psyche de darmen kan beïnvloeden
Naast de lichamelijke symptomen hebben onderzoeken aangetoond dat het prikkelbare darm syndroom vaak gepaard gaat met depressieve stemmingen, angststoornissen, chronische stress of trauma.
Waarom is dat?
Enerzijds kan de verminderde levenskwaliteit van de getroffenen een impact hebben op de psyche. Een ernstige vorm van het prikkelbare darm syndroom beperkt vaak het sociale en professionele leven. Gezin, werk, vrije tijd, relaties – al deze gebieden kunnen aanzienlijk worden beïnvloed door het prikkelbare darm syndroom. Last but not least, zijn aandoeningen aan de darmen helaas nog steeds een taboe in onzesamenleving.
De darmen en de hersenen zijn ook rechtstreeks met elkaar verbonden. Het centrale zenuwstelsel en het darmzenuwstelsel staan in nauw contact met elkaar via de zogenaamde darm-hersenas.
Het darmzenuwstelsel wordt ook wel het buikbrein genoemd. Deze “buikhersenen” zijn waarschijnlijk overactief bij patiënten met het prikkelbare darm syndroom. Daardoor veroorzaakt het niet alleen ongemak in de darmen, maar kan het ook een effect hebben op de psyche.
Omgekeerd kan de stemming ook een effect hebben op het spijsverteringskanaal. Dit merkt u bijvoorbeeld als er een stressvolle situatie aankomt, zoals een sollicitatiegesprek, en de darmen op hol slaan. Of wanneer u ineens minder klachten heeft op vakantie omdat de ontspanning ook een kalmerend effect heeft op uw darmen.
Wat zijn de oorzaken van het prikkelbare darm syndroom?
Zoals reeds beschreven, zijn de oorzaken van het prikkelbare darm syndroom nog niet helemaal opgehelderd. Onderzoekers vermoeden echter een verband met verschillende factoren. Deze omvatten bijvoorbeeld:
- Een veranderde darmflora: de darmflora heeft een grote invloed op de gezondheid en weerstand van de darmen.
- Motiliteitsstoornis: bij deze aandoening werken de spieren van het spijsverteringskanaal niet goed (te snel of te langzaam) en dit kan leiden tot symptomen van het prikkelbare darm syndroom.
- Een gevoelige darm: een gevoelige darm reageert gevoeliger op stoffen en andere omgevingsinvloeden.
- Intestinale infecties en ontstekingen: infecties en darmontstekingen kunnen het prikkelbare darm syndroom bevorderen.
- Psychologische invloeden: omdat de darmen en de hersenen met elkaar verbonden zijn via de zogenaamde darm-hersenas, kunnen psychologische factoren ook het prikkelbare darm syndroom beïnvloeden.
- Voedselintoleranties: intoleranties die lange tijd onopgemerkt blijven, kunnen de darmen belasten en bijdragen tot het prikkelbare darm syndroom.
- Genetische oorzaken: sommige onderzoeken geven aan dat genetische aanleg ook de ontwikkeling van het prikkelbare darm syndroom kan bevorderen.
Hoe wordt het prikkelbare darm syndroom behandeld?
Helaas is er nog steeds geen behandeling die de oorzaken kan wegnemen. De behandeling is daarom meestal gericht op de symptomen, zodat de getroffenen een zo goed mogelijke kwaliteit van leven kunnen leiden met zo min mogelijk beperkingen.
-
Voeding
Als het om voeding gaat, is het belangrijk om te bepalen welke voedingsmiddelen goed worden verdragen en welke niet. Het is een goed idee om een eetdagboek bij te houden waarin u maaltijden, snacks en drankjes noteert, maar ook symptomen en factoren, zoals stress, infecties en uw menstruatiecyclus. Dit maakt het makkelijker om voedingsmiddelen te herkennen die symptomen uitlokken of verergeren.
Een aangepast dieet kan het prikkelbaredarmsyndroom vaak aanzienlijk verbeteren. In sommige gevallen kan het zinvol zijn om enkele weken een FODMAP-dieet te volgen. Op de lange termijn kan dit dieet echter een negatief effect hebben op het microbioom in de darmen en daarom zou het geen permanent dieet moeten worden.
-
Psychologisch
Door de nauwe band tussen de hersenen en de darmen kunnen bijvoorbeeld ontspanningsoefeningen een positief effect hebben. Ademhalingsoefeningen en verschillende ontspanningstechnieken kunnen helpen om stress te verminderen.
Cognitieve gedragstherapie lijkt echter ook een positief effect te hebben op de kwaliteit van leven van patiënten met het prikkelbare darm syndroom. Met de hulp van psychotherapeuten of psychologen leert u negatieve gedachten, emoties en houdingen in stressvolle situaties beter te beheersen.
De extreme focus op de symptomen, gepaard met angst, zorgt vaak voor nog meer stress, wat weer een negatieve invloed kan hebben op PDS. Deze vicieuze cirkel kan worden doorbroken met professionele hulp. Aarzel dus niet om hulp te zoeken als u die nodig heeft!
-
Medicatie
Er zijn verschillende medicijnen en huismiddeltjes voor acute symptomen:
Psylliumvezels: psylliumvezels kunnen helpen tegen constipatie, omdat ze opzwellen in de darm en de darmactiviteit stimuleren. Het is vooral belangrijk om hierbij ook genoeg te drinken! Psylliumvezels moeten langzaam worden getest, omdat ze in sommige gevallen ook kunnen leiden tot verhoogde winderigheid.
Probiotica: dit bevat levende goede bacteriën die van nature voorkomen in de darmflora. Nupure probaflor voorziet de darmen van 11 zorgvuldig geselecteerde bacteriestammen.
Simethicone: simethicone is een medicijn dat helpt winderigheid te verlichten. Het zorgt ervoor dat gasbellen in de maag en darmen eenvoudiger samensmelten, waardoor het gas makkelijker kan worden afgevoerd. Dit vermindert een opgeblazen gevoel, boeren of winderigheid.
